Sierpnie w Polsce bywają gorące, a nawet upalne. Nieznośną spiekotę przerywają na chwilę gwałtowne burze z nawałnicą deszczu, wichurami a nawet gradem. Zdarzają się powodzie. Zdarza się też, że tym trudnym sierpniowym dniom towarzyszą mniej lub bardziej gwałtowne zrywy narodowe.
W wieku XX były to sierpnie 1920, 1944, 1980 roku.
15 sierpnia 1920 roku to dzień wielkiego zwycięstwa na pobojowiskach prawobrzeżnej Warszawy. Krwawe walki toczyło tam wojsko polskie i młodzi ochotnicy z nawałą bolszewicką idącą przez terytorium Polski na podbój Europy. Nie przeszli. Zostali przegonieni. Polska uratowała Europę. Sławą okryli się dowódcy, wojskowi, ochotnicy wszystkich stanów, akademicy, a nawet gimnazjaliści, z którymi szedł do boju ks. Ignacy Skorupka.
Dzień 15 sierpnia ogłoszono świętem narodowym na pamiątkę „Cudu nad Wisłą”, dokonanego nieludzkim wysiłkiem polskiego narodu przy wsparciu M.B. Zwycięskiej, Patronki Warszawy. Dwa tygodnie później, 31 sierpnia 1920 roku stoczono pod Komorowem (powiat zamojski) największą bitwę konnicy w wojnie polsko-rosyjskiej. Walczyła tam polska 1 Dywizja Jazdy z 1 Armią Konną Budionnego. Zwyciężyli Polacy, Rosjanie uciekali w rozsypce.
Wielkim wydarzeniem sierpniowym było też Powstanie Warszawskie. 1 sierpnia 1944 roku, po czterech latach okupacji niemieckiej wybuchło w Warszawie przygotowywane od 1939 roku powstanie, poprzedzone działaniami partyzanckimi AK w ramach Akcji Burza na wschodnich terenach Rzeczypospolitej, okupowanych przez ZSRR od 17 września 1939. W lipcu 1944 roku armia radziecka zbliżała się do Warszawy. Niemcy nakazali kopanie rowów obronnych i w tym celu chcieli powołać 100.000 mężczyzn do pracy. To miała być branka zapobiegająca rozruchom AK na terenie miasta. Wiadomo było, że młodzież rwała się do walki. Dowództwo bało się niekontrolowanego wybuchu. Polacy chcieli też witać Rosjan w wyzwolonej od Niemców stolicy. Liczono na parę dni i pomoc sprzymierzeńców, którzy znów zawiedli. Postanowień z Jałty AK nie znała. Nie wiedziano, że Wielka Trójka oddała Polskę Stalinowi, który na wieść o powstaniu wstrzymał ofensywę i czekał aż Niemcy rozprawią się z Polakami. Powstanie trwało 63 dni. 2 października Stolica skapitulowała.
Zginęło 18 000 powstańców, 25 000 było rannych, około 200 000 cywilów poniosło śmierć, w większości pod gruzami. 500 000 mieszkańców wysiedlono z Warszawy. Miasto zamieniono w rumowisko. W styczniu 1945 roku Rosjanie wyzwolili gruzy.
Następnym niezwykle ważnym wydarzeniem sierpniowym było powstanie Solidarności w 1980 roku. 31 sierpnia strajkujący w Stoczni Gdańskiej robotnicy podpisali z rządem PRL porozumienie, które zaowocowało powstaniem dziesięciomilionowego ruchu społecznego Solidarność. PRL zachwiała się w posadach. I mimo drastycznych posunięć rządu w końcu doszło do zmian. W 1989 roku PRL przeszła do historii.
I jeszcze jedno wydarzenie o wadze niezwykłej dla naszego narodu. 5 sierpnia 1772 roku podpisano w Petersburgu traktat rozbiorowy, zwany I rozbiorem Polski.
Brzemiennym w skutki dla Polski był pakt Ribbentrop – Mołotow podpisany 23 sierpnia 1939 roku. Była to umowa między ZSRR i III Rzeszą prowadząca bezpośrednio do IV rozbioru Polski.
Dr Maria Romanowska
Pozostałe miesiące w Kalendarium Polskim:
Styczeń
Marzec
Czerwiec
Lipiec
Sierpień
Wrzesień
Październik
Listopad
Grudzien